Việt Nam hiện là một trong những quốc gia châu Á nhận tài trợ và vốn
vay lớn nhất từ ADB cho các dự án phát triển. Điều này có thể được nhìn
nhận như một đòn bẩy tích cực đối với tăng trưởng kinh tế, song cũng đặt
ra không ít ý kiến lo ngại trong xã hội về những ảnh hưởng tiêu cực đối
với môi trường, xã hội và gánh nặng về nợ công đối với Việt Nam trong
dài hạn, một khi các khoản vay không được giám sát tốt và tuân thủ
nghiêm ngặt các quy định về an toàn.
Các ý kiến tại hội thảo cho
biết, mặc dù ADB có một bộ chính sách bảo vệ (gồm các chính sách về môi
trường, tái định cư bắt buộc và người bản địa) tương đối nghiêm ngặt và
có quy trình rõ ràng công bố thông tin các dự án được họ hỗ trợ, điều
này không có nghĩa các chính sách nêu trên đang được áp dụng một cách
đầy đủ để giảm thiểu các tác động không mong muốn đối với xã hội và cộng
đồng.
Giám sát của Mạng lưới sông ngòi Việt Nam đối với các dự
án đường dây truyền tải điện 500 KV Sơn La - Nho Quan - Hòa Bình và việc
thực hiện chính sách an toàn của ADB về di cư bắt buộc và người thiểu
số trong dự án thủy điện sông Bung 4 cho thấy thông tin về dự án và tác
động tiềm năng đã không đến với người dân một cách thỏa đáng. Sự tham
gia của người dân đối với dự án chưa thực sự hiệu quả. Có những vấn đề
đe dọa sức khỏe và sinh kế lâu dài của người dân địa phương chưa được
nhà đầu tư giải quyết thích đáng.
So với hệ thống chính sách
tương ứng của Việt Nam, các chính sách bảo vệ và công khai thông tin dự
án của ADB rõ ràng và khắt khe hơn, song theo phân tích của bà Hoàng
Phương Thảo, Giám đốc Chương trình Action Aid tại Việt Nam, các dự án
trong nước hiện nay lại áp dụng hệ thống chính sách và quy định của quốc
gia. Điều này cũng đồng nghĩa rằng những đặc tính ưu việt trong chính
sách an toàn của ADB không được vận dụng hiệu quả.
Ông Đặng Ngọc
Quang, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ và phát triển Nông thôn (RDSC) nhận
xét việc các tổ chức phi lợi nhuận trong nước tham gia giám sát các dự
án liên quan đến vốn vay nước ngoài nói chung và các dự án có hỗ trợ của
ADB nói riêng hiện đang trong "giai đoạn tập sự". Để những nỗ lực đạt
được hiệu quả và có tác động lớn hơn, giữa các tổ chức này cần có sự
liên kết chặt chẽ.